در ایران آمار زایمان به روش سزارین بیش از سه تا چهار برابر میزان استاندارد سازمان بهداشت جهانی اعلام شده است و این برخلاف آئیننامهای است که وزارت بهداشت با هدف کاهش موارد زایمان غیر طبیعی (سزارین) در کشور براساس راهکارهای عملی تدوین کرده است. براساس آمار رسمی که معاونت پزشکی برخی دانشگاههای کشور ارائه دادهاند، میزان زایمان غیر طبیعی به روش سزارین در خراسان شمالی 31 درصد، در لرستان 35 درصد، در خراسان رضوی 43 درصد و دراین میان ایلام با 49 درصد رکوردار زایمان غیر طبیعی با عمل سزارین است. اما به گفته برخی از پزشکان متخصص زنان و زایمان حدود 70 درصد از کودکان در کشور به روش سزارین بهدنیا میآیند درحالی که این روش خطرات عفونتی و دیگر عوارض جانبی حاد را در کودک ایجاد خواهد کرد. این آمار حکایت از نبود اطلاعرسانی شفاف و ناآگاهی زنان کشور از پیامدهای سزارین بر مادر و نوزاد است.
بررسی علت و راهکار
متخصصان زنان و زایمان معتقدند زنان به علت ترس از زایمان طبیعی و احساس درد شدید، تمایل به عمل سزارین دارند. علت دیگر افزایش تعداد سزارین، خود مادران هستند زیرا برخی خانمها سزارین را مانند پدیده مدرن میپندارند. برخی مادران از روی ناآگاهی ترجیح میدهند سزارین شوند با این استدلال غیرعلمی که دراین عمل فشار برسر نوزاد وارد نمیشود. این درحالی است که متخصصان تاکید کردهاند فشار واردشده بر سرکودک درحالت زایمان طبیعی، با ایجاد مکش، ریههای او را پاک میکند و به همین خاطر نوزادان زایمان طبیعی بر عکس سزارینیها، مشکلات تنفسی کمتری دارند.
در آمریکا، استرالیا، کانادا و بسیاری از کشورهای اروپایی، جز به تشخیص پزشک در مواردی که سلامت مادر و نوزاد در خطر است، زنان زایمان غیر طبیعی یعنی سزارین نمیشوند. پزشکان کشور هم زایمان طبیعی را توصیه میکنند و معتقدند که پیشرفت روشهای علمی و تجهیزات پزشکی، ضرورت سزارین را جز در موارد استثنایی از بین میبرد.
در ایران یکی از علتهای انجام عمل سزارین در بیمارستان، دستمزد بهمراتب بالاتر پزشکان متخصص زایمان است که نرخ آن در برخی بیمارستانهای خصوصی در سال 1385 بالای یک میلیون تومان اعلام شد. وزیر بهداشت دراین خصوص گفت: با هدف کاهش خواهندگی سزارین از سوی ارائه کنندههای خدمات در بیمارستانها، درصدد هستیم تعرفه زایمان طبیعی و سهم ماماها در انجام زایمان طبیعی افزایش دهیم. وی تاکید کرد وزارت بهداشت با همکاری ماماها بهدنبال تنوعبخشی به روشهای زایمان طبیعی است و در این زمینه زایمانهای بدون درد را بهصورت برنامهای کشوری اجرا میکند.
عوارض سزارین
سزارین مانند هر عمل دیگری، یک جراحی محسوب میشود و نیازمند بیهوشی است. بیهوشی خطراتی چون ابتلا به خونریزی، عفونت و گاه نیاز به انتقال خون را به همراه دارد. در نوزادانی که به روش سزارین متولد شدهاند، خطر ابتلا به دیابت نوع اول، ابتلا به آسم و آلرژی بسیار بالاتر از نوزادانی است که به روش زایمان طبیعی متولد شدهاند. تحقیقات نشان داده سندروم مرگ ناگهانی نوزادان در ماههای نخست، در نوزادانی که به شیوه غیر طبیعی سزارین متولد میشوند تا سه برابر بیشتر است. افسردگی مادران سزارینی دوبرابر مادرانی است که به روش زایمان طبیعی وضع حمل کردهاند.